Hệ sinh thái khu vực Hang Ba

Đa dạng sinh học

Đặc điểm về vị trí địa lý, khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa nóng và ẩm của khu vực này tạo điều kiện vô cùng thuận lợi cho đa dạng các loài thực vật cũng như động vật quý hiếm sinh sống và phát triển. Với đặc điểm rừng nhiệt đới tự nhiên với sự đa dạng sinh học và sinh cảnh thiên nhiên ngoạn mục, khu vực này cũng là nơi có giá trị rất lớn trong việc phát triển loại hình du lịch sinh thái.

Hệ thực vật ở khu vực Hang Ba

Khu vực Hang Ba có sự sự đa dạng của hệ thực vật nhờ có sự đa dạng về kiểu rừng và sinh cảnh, lại nằm trong vùng lõi của VQG Phong Nha - Kẻ Bàng.

Khu vực này dọc sườn núi đá vôi ẩm ướt, độ ẩm cao đa dạng nhiều loại đất khác nhau, đất tơi xốp và các loại đất cát ít dinh dưỡng. Thích hợp cho nhiều loại cây bụi, măng và các cây lớn cổ thụ.

Rải rác trong khu vực này ghi nhận có rất nhiều loài cây có giá trị về khoa học và kinh tế thuộc 7 nhóm công dụng như: nhóm cây lấy gỗ, nhóm cây làm thuốc, nhóm cây dầu nhựa, nhóm cây ăn được, nhóm cây dùng đan lát và cho sợi; nhóm cây cho thuốc nhuộm; nhóm cây làm cảnh và bóng mát.

Kiểu sinh cảnh của khu vực này là rừng kín thường xanh ẩm nhiệt đới trên núi đá vôi cao dưới 700m, khu vực có một số loài cây gỗ chủ yếu như: Sấu, Trường sâng, Gội nếp, Táu núi đá, Nghiến, Mun sọc, Mun Sừng, Máu chó, Dâu da xoan… (Nghiến là cây gỗ quý hiếm nằm trong sách đỏ Việt Nam và Sách đỏ thế giới IUCN). Thực vật hạt trần thường gặp một số loài: Tuế núi đá, Thông nàng, Hồng tùng mọc rải rác.

Về thực vật, nằm trong danh mục loài nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ của VQG Phong Nha - Kẻ Bàng thì khu vực Hang Ba có 03 loài, gồm: Kiền kiền (Hopea pierrei Hance), Sao mạng (Hopea reticulata Tardieu) thuộc chi Sao (Hopea) nằm trong họ Dầu (Dipterocarpaceae); Lan hài xanh (Paphiopedilum malipoense) thuộc họ Orchidaceae.

Hệ động vật ở khu vực Hang Ba

Một hệ sinh thái rộng lớn trải dài trên các dãy núi đá vôi, núi đất, sông suối còn tương đối nguyên sinh, có độ che phủ lớn của rừng thường xanh là sinh cảnh lý tưởng cho nhiều loài động vật sinh sống.

Trong khu vực Hang Ba thường xuất hiện dấu vết của các loài động vật như dấu chân và dấu vết kiếm ăn của các loài móng guốc Nai, Lợn Rừng, Sơn Dương.

Bên cạnh đó thông qua hệ thống bẫy ảnh (camera trap) được xem lại những thước phim sống động về hoạt động kiếm ăn của các loài động vật. Đặc biệt, khu vực này là sinh cảnh thích hợp cho một số loài động vật như Sơn dương, các loài Linh trưởng (khỉ, voọc, vượn, cu li), các loài cầy, mèo, rái cá..., các loài chim thuộc họ Trĩ (gà rừng, gà lôi, gà tiền...).

Về động vật, trong 39 loài nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ, trong đó thì khu vực có 05 loài linh trưởng là Voọc Hà Tĩnh (Trachypithecus hatinhensis), Chà vá chân nâu (Pygathrix nemaeus), Vượn đen siki (Nomascus siki), Cu li lớn (Nycticebus bengalensis) và Cu li nhỏ (Nycticebus pygmaeus).

Đặc biệt, vào năm 2019 bất ngờ thu được hình ảnh được nghi ngờ là loài Sao La trong khu vực. Sao La (Pseudoryx nghetinhensis), một trong những loài thú quý hiếm nhất trên thế giới. Chúng thường sinh sống ở vùng hẻo lánh của dãy Trường Sơn tại Việt Nam và Lào. Sao La là loài quý hiếm có nguy cơ tuyệt chủng rất cao, được xếp ở mức nguy cấp trong Sách Đỏ của Việt Nam và của Liên minh Bảo tồn Thế giới (IUCN).

Sự bảo tồn hệ sinh thái Hang Ba

Một trong những mối đe dọa đối với hệ sinh thái khu vực Hang Ba là nạn săn bắn và khai thác gỗ trái phép cùng với sự gia tăng dân số của các cộng đồng dân tộc thiểu số trong khu vực. Điều đó làm gia tăng nạn khai thác tài nguyên rừng trái phép và gia tăng các gia đình sống trong cảnh nghèo đói ở vùng đệm. Việc người dân còn thiếu các hoạt động tạo thu nhập ổn định và bền vững đồng nghĩa với việc nạn săn trộm động vật hoang dã và các hoạt động khai thác khác sẽ tiếp diễn cho đến khi vấn đề này được giải quyết.

Bên cạnh đó, các giá trị đa dạng sinh học của khu vực đang bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi các loài thực vật xâm lấn.

Các biện pháp đang được áp dụng để bảo tồn hệ sinh thái này

Ban quản lý VQG Phong Nha - Kẻ Bàng đã áp dụng nhiều biện pháp để bảo tồn và phát triển hệ sinh thái, bao gồm cả khu vực Hang Ba.

• Phổ biến các quy định, quy tắc và nâng cao nhận thức cho người dân địa phương
• Kiểm lâm tuần tra để phát hiện và xử lý các hành vi vi phạm dẫn đến khai thác trái phép, xâm hại đa dạng sinh học
• Bảo tồn và phối hợp bảo vệ đa dạng sinh học
• Nghiên cứu khoa học
• Cứu hộ động vật hoang dã

Sự phát triển của hệ sinh thái Hang Ba

Việc triển khai loại hình du lịch sinh thái tại khu vực Hang Ba là một trong những phương thức góp phần bảo vệ hệ sinh thái Hang Ba. Việc này sẽ hỗ trợ nâng cao nhận thức của người dân trong việc bảo vệ hệ sinh thái. Đồng thời, bằng cách tạo ra công ăn việc làm cho người dân sẽ góp phần làm giảm và hạn chế số lượng dân bản ra vào khu vực này để săn bắt trộm trái phép.

Du lịch và khám phá hệ sinh thái Hang Ba

Được sự đồng ý và cấp phép của Ban Quản Lý VQG Phong Nha - Kẻ Bàng và Ủy Ban Nhân Dân Tỉnh Quảng Bình, Oxalis hiện đang là đơn vị duy nhất được thực hiện các hoạt động du lịch sinh thái ở Khu Vực Hang Ba. Tour thám hiểm rừng sâu Hang Ba là sản phẩm mới mà Oxalis đã thiết kế với những trải nghiệm vô cùng khác biệt. Là tour duy nhất có đến 95% đường trek là đi dưới tán cây rừng nguyên sinh. Ngoài ra, còn là cơ hội cho những ai đam mê tìm hiểu thiên nhiên biết thêm, trải nghiệm thêm về hệ thống động thực vật phong phú của VQG ở Việt Nam. Với mục tiêu xây dựng du lịch bền vững, Oxalis muốn tạo ra một hình mẫu du lịch mới, nơi mà con người giảm thiểu tối đa đến tác động đến thiên nhiên. Việc thực hiện tour du lịch sinh thái ở khu vực này còn góp phần hạn chế các hoạt động săn bắt thú rừng và chặt gỗ trái phép, bên cạnh đó một phần chi phí của tour sẽ đóng góp vào những quỹ bảo tồn của VQG.

Để thực hiện được điều này thì Oxalis tuân thủ các quy định nghiêm ngặt trong việc vận hành tour du lịch tại hệ sinh thái Hang Ba. Tour sẽ đi vào khu vực phục hồi sinh thái của VQG Phong Nha-Kẻ Bàng nên tất cả những sự chuẩn bị từ lều trại, ăn uống, bãi trại, sinh hoạt, hoạt động của khách hàng đều giảm thiểu tối đa tác động của con người vào thiên nhiên.

• Tất cả lều trại, vật dụng, trang thiết bị trong tour, quần áo trang phục của mọi người tham gia vào tour đều phải tối màu, hoặc tiệp màu và hoà vào môi trường thiên nhiên, đèn đội đầu dùng vào ban đêm tại các khu cắm trại thì sẽ có màu đỏ. Để tránh làm ảnh hưởng đến đời sống của các loài động vật nơi đây.
• Các khu cắm trại cũng sẽ hạn chế tối đa việc làm lán trại cố định, sử dụng cửa Hang Đại Cáo và các Hang Sáng và Vịnh Dài để cho khách ngủ qua đêm và dành những khu vực tự nhiên đẹp nhất cho muôn thú.
• Trên đường đi trek và sinh hoạt ở bãi trại, tất cả mọi người đều được yêu cầu không cười đùa và nói chuyện lớn tiếng, hoặc tạo ra âm thanh lớn ảnh hưởng đến thú rừng.
• Thức ăn trong tour cũng được Oxalis chuẩn bị sẵn ở trước khi tour xuất phát, giảm thiểu tối đa việc chế biến trong hang và các khu cắm trại tránh tiếng ồn.
• Là tour duy nhất chỉ phục vụ tối đa là 6 khách mỗi đoàn nhằm bảo đảm tác động tối thiểu nhất đến vùng lõi của Vườn QG.

Như vậy, với đặc thù vị trí nằm ở phân khu bảo vệ nghiêm ngặt của VQG Phong Nha - Kẻ Bàng, nằm gần biên giới nước bạn Lào. Khu vực Hang Ba có hệ sinh thái đa dạng với tán rừng nguyên sinh cổ thụ và là nơi sinh sống của những loài động quý, hiếm. Thực hiện và hướng đến loại hình tour sinh thái ở khu vực Hang Ba là một trong những cách góp phần vào việc bảo vệ hệ sinh thái tại khu vực này.

The Oxalis Experience.