Động vật trong Hang Sơn Đoòng

Đa dạng động vật trong Hang Sơn Đoòng

Các thành phần vô sinh như đá, nước, các đốm cứng trong đất và cây cối là nguồn thức ăn cho các sinh vật ăn cây cỏ như sóc, bọ cánh cứng, dế, cuốn chiếu, rệp,... Các sinh vật ăn cây cỏ lại là nguồn thức ăn cho các sinh vật ăn động vật như rắn, dơi, chồn,... Các thành phần phân giải như vi khuẩn, nấm,... phân hủy xác chết của các sinh vật khác thành các chất dinh dưỡng, cung cấp cho các sinh vật khác trong hệ sinh thái.

Ngoài ra, hơn 7 loài sinh vật mới đã được phát hiện trong Hang Sơn Đoòng, gồm các loài cá, rệp, cuốn chiếu, nhện, bọ cạp, tắc kè đá… Với điều kiện thiếu ánh sáng và độ ẩm cao, các loài sinh vật trong hang đã phải thích nghi với môi trường sống này bằng cách tiến hóa để không cần mắt, phát triển các giác quan khác và có cơ thể trong suốt. Ngoài ra, bên cạnh sự đa dạng về thực vật, Hố sụt 2 - Vườn địa đàng cũng là nơi sinh sống của một số loài động vật, bao gồm: sóc bay, rắn, khỉ,... Một loài chim lớn cũng được quan sát thấy bay xung quanh hố sụt và bên trong hang động vào lúc sáng sớm. Tiếng vỗ cánh của loài chim này rất lớn, và các chuyên gia hang động cho rằng nó có thể là cú mèo hoặc cú đại bàng.

Một nhóm các nhà khoa học từ Bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam, Viện Địa Lý, Viện Sinh thái và Tài nguyên Sinh vật Việt Nam đã công bố báo cáo khoa học về đa dạng sinh học trong Hang Sơn Đoòng và vùng phụ cận. Báo cáo cho thấy, khu hệ động vật chân khớp hình nhện trong hang động này rất phong phú, với 80 loài, 37 giống, 22 họ, 5 bộ. Trong số đó, có 57 loài đã được xác định tên khoa học, bao gồm 10 loài mới công bố trong thế kỷ XXI và 13 loài chưa định danh chính xác. Đây là một con số ấn tượng, cho thấy Hang Sơn Đoòng là một môi trường sống lý tưởng cho các loài động vật chân khớp hình nhện.

Trong quá trình phân tích mẫu, nhóm nghiên cứu thấy một số cá thể chân khớp hình nhện trong hang có hình thái khác biệt so với các cá thể sống trong rừng. Ví dụ, kích thước chân bò dài hơn, trông giống như dế mèn, màu sắc cơ thể nhạt hơn. Điều này cho thấy, điều kiện môi trường khác biệt trong hang đã tạo ra một số những biến đổi nhỏ để thích nghi đối với nhóm loài chân khớp hình nhện.

Nghiên cứu về côn trùng ở khu vực hang Sơn Đoòng và phụ cận đã ghi nhận được tổng số 203 loài, bao gồm 144 loài bướm, 8 loài ngài, 51 loài cánh cứng chân chạy và 1 loài dế lạc đà. Kết quả này bổ sung 12 loài bướm, 8 loài ngài và 51 loài cánh cứng cho Vườn Quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng, nâng tổng số loài bướm ở vườn quốc gia lên 407 loài (trong đó có 271 loài bướm).

Các loài đặc trưng cho hang Sơn Đoòng là châu chấu lạc đà, các loài cánh cứng chân chạy. Hai loài bướm đặc hữu Việt Nam cũng được ghi nhận ở đây, là Celaenorrhinus incestus và Celaenorrhinus kuznetsovi (họ Bướm ruồi).

Ảnh hưởng của môi trường sống đến động vật trong Hang Sơn Đoòng

Môi trường sống trong Hang Sơn Đoòng được đặc trưng bởi không gian rộng lớn, ánh sáng yếu, nhiệt độ và độ ẩm ổn định nhờ vào sự điều hòa của các dòng sông ngầm. Những điều kiện này đã ảnh hưởng đáng kể đến sự phát triển và phân bố của động vật trong hang.

Trong Hang Sơn Đoòng, ánh sáng chủ yếu đến từ các hố sụt, tạo ra những khu vực có ánh sáng mạnh hơn ở bên trong hang, dẫn đến sự phân bố không đồng đều của động vật. Các loài động vật thích ánh sáng, chẳng hạn như khỉ, dơi và chim, thường được tìm thấy ở gần Hố Sụt 1 và Hố Sụt 2. Trong khi đó, các loài động vật ưa bóng tối, chẳng hạn như nhện, bọ cạp và giun, thường được tìm thấy ở những khu vực tối hơn.

Nhiệt độ và độ ẩm cũng là những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến sự sống của động vật trong Hang Sơn Đoòng. Nhờ vào những hố sụt, hang có suối, có những cánh rừng và thác nước bên trong, và có cả thời tiết riêng. Do đó, nhiệt độ trong hang dao động từ 22 đến 25 độ C vào mùa hè và 17 đến 22 độ C vào mùa đông và tương đối ổn định, nhờ đó, tạo ra một môi trường sống thuận lợi cho một số loài động vật.

Không gian rộng lớn của Hang Sơn Đoòng cũng đã tạo ra những cơ hội mới cho sự phát triển của động vật. Một số loài động vật, chẳng hạn như khỉ và dơi, có thể sống trong các khu vực rộng lớn mà không bị cạnh tranh về thức ăn hoặc nơi ở. Bên cạnh đó, Hang Sơn Đoòng là một hang động lớn và tách biệt, dẫn đến sự phát triển của một số loài động vật đặc hữu, chỉ được tìm thấy trong hang và các dòng sông ngầm. Các loài động vật này đã thích nghi với môi trường sống thiếu ánh sáng của hang, chẳng hạn như cá mù hay côn trùng bạch tạng.

Sự đa dạng sinh học trong Hang Sơn Đoòng là một tài sản quý giá cần được bảo vệ. Tuy nhiên, hoạt động du lịch trong hang cũng có thể gây ra những tác động tiêu cực đến môi trường sống của động vật nếu không được quản lý hợp lý. Để bảo vệ hệ sinh thái quý giá này, công ty Oxalis đã đề ra các biện pháp quản lý du lịch bền vững, đảm bảo sự hài hòa giữa phát triển kinh tế và bảo tồn thiên nhiên.

Tầm quan trọng của việc bảo tồn và bảo vệ đa dạng sinh học của Hang Sơn Đoòng

Bảo vệ đa dạng sinh học trong hang Sơn Đoòng đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì cân bằng sinh thái của môi trường. Hệ sinh thái động và thực vật độc đáo tại đây không chỉ là nơi ẩn chứa nhiều loài sinh vật đặc hữu, mà còn là nguồn cung cấp thông tin quan trọng về tiến hóa và tương tác sinh học. Việc giữ cho môi trường tự nhiên không bị ảnh hưởng bởi can thiệp con người hay biến đổi khí hậu là quan trọng để bảo vệ tính nguyên thuỷ của hang động. Đồng thời, duy trì đa dạng sinh học cũng đóng góp vào sự ổn định và sự phát triển của hệ sinh thái nơi đây, giữ cho môi trường trở nên bền vững trong thời gian dài.

Hơn nữa, sự bảo vệ đa dạng sinh học trong hang Sơn Đoòng cũng mang lại giá trị văn hóa và du lịch. Việc duy trì môi trường tự nhiên và đảm bảo rằng sinh quyển ở đây không bị ảnh hưởng tiêu cực không chỉ là vấn đề của cộng đồng khoa học mà còn của cộng đồng du lịch và cả cộng đồng địa phương. Hang Sơn Đoòng là một điểm đến hấp dẫn với khả năng thám hiểm độc đáo và là một di sản tự nhiên quý báu, đóng vai trò quan trọng trong việc thu hút du khách và giữ gìn giá trị văn hóa của khu vực.

Cuối cùng, bảo vệ đa dạng sinh học trong hang Sơn Đoòng không chỉ đảm bảo sự tồn tại của các loài sinh vật mà còn góp phần vào giáo dục và nhận thức của cộng đồng về giá trị của môi trường tự nhiên. Việc hiểu rõ về các loài động và thực vật trong hang sẽ là những kiến thức khoa học thú vị cho du khách, khuyến khích sự tôn trọng và bảo vệ môi trường tự nhiên không chỉ ở cấp địa phương mà còn ở quy mô toàn cầu.

Biện pháp bảo vệ và bảo tồn đa dạng sinh học tại Hang Sơn Đoòng

Để bảo tồn Hang Sơn Đoòng và hệ sinh thái xung quanh, công ty Oxalis Adventure chỉ khai thác du lịch từ tháng 1 đến tháng 8 hàng năm. Thời gian còn lại trong năm, các tour sẽ được tạm ngưng vì lý do thời tiết và để cho hệ sinh thái có thời gian phục hồi. Ngoài ra, mỗi năm chỉ 1000 khách được tham gia tour.

Cùng với đó là các quy định khắt khe trong quá trình tham quan: đánh dấu các lối đi riêng nhằm hạn chế tối đa những tác động đối với nền hang, cũng như hệ thống thạch nhũ; không xây dựng cơ sở hạ tầng cố định và tất cả mọi thứ được mang vào rừng đều sẽ được mang ra; sử dụng nhà vệ sinh ủ phân vi sinh (composting toilets) để bảo vệ các mạch nước xung quanh, thường xuyên thực hiện đánh giá tác động môi trường để kịp thời phát hiện và khắc phục những tác động tiêu cực của hoạt động du lịch đến hệ sinh thái trong hang... Tất cả nỗ lực đều được tiến hành để đảm bảo du khách và các hướng dẫn viên, porter,... “không lấy gì ngoài những bức ảnh, không để lại gì ngoài dấu chân, không giết gì ngoài thời gian”.

Tour Thám hiểm Sơn Đoòng là tour du lịch mạo hiểm, đi qua khu rừng nguyên sinh có nhiều động vật quý hiếm nằm trong sách đỏ của Việt Nam như Sơn Dương, Voọc Hà Tĩnh, Voọc 7 màu,... Khách du lịch được Oxalis yêu cầu giữ im lặng để không làm ảnh hưởng đến chúng. Việc gây tiếng ồn, la hét,... có thể khiến động vật di chuyển đến nơi gần khu dân cư, dễ bị săn bắt. Ngoài ra, động vật cũng khó tìm thức ăn và điều kiện sống phù hợp hơn.

Tương tự, trong hành trình Thám hiểm rừng sâu Hang Ba - tour đi vùng lõi của VQG Phong Nha - Kẻ Bàng, nơi sinh sống của nhiều loài động vật quý hiếm đang được bảo tồn như Sơn Dương, Nai, Heo rừng, Vượn, Voọc, Mèo rừng,..., du khách sẽ không tham gia vào cuộc "gặp gỡ" trực tiếp với thú hoang dã. Thay vào đó, bạn sẽ theo dõi chúng thông qua ảnh và video từ bẫy ảnh do Oxalis chuẩn bị và dấu chân mà chúng để lại. Vì vậy, giữ nguyên sự tự do và không làm ảnh hưởng đến tập tính sinh hoạt của những sinh vật này. Ngoài ra, các khu vực cắm trại cũng được bố trí tại các vòm hang động, cách xa các hồ nước, bờ suối, là nơi các loại động vật tìm đến để uống nước. Đèn pin cũng sẽ được sử dụng ở chế độ sáng thấp nhất, sử dụng các trang thiết bị với tông màu tối, giúp giảm sự chú ý và ảnh hưởng đến các loài động vật.

Như vậy, từ Hang Sơn Đoòng đến Hang Ba, các tour thám hiểm hang động của Oxalis đều nỗ lực bảo vệ đa dạng sinh học và tôn trọng cuộc sống tự nhiên. Việc kết hợp các biện pháp như giảm lượng khách du lịch, hạn chế tác động đối với môi trường, và áp dụng những quy định nghiêm ngặt, là những bước quan trọng không chỉ để bảo tồn cho ngày nay mà còn để để lại di sản cho thế hệ tương lai.

Bên cạnh đó, chính phủ Việt Nam nhận thức được tầm quan trọng của hang Sơn Đoòng và đã ban hành một số chính sách và quy định để bảo vệ hang. Các chính sách và quy định này bao gồm: Quy hoạch tổng thể phát triển du lịch bền vững Vườn Quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng đến năm 2030. Quy hoạch này đã được phê duyệt vào năm 2017 và đặt ra mục tiêu phát triển du lịch bền vững tại Vườn Quốc gia, bao gồm cả hang Sơn Đoòng. Quy hoạch quy định số lượng khách du lịch, các quy định về bảo tồn đa dạng sinh học, bảo vệ và phát triển rừng, bảo vệ tài nguyên và môi trường và các công ước quốc tế về bảo vệ di sản thế giới mà Việt Nam tham gia.

Đa dạng động vật trong Hang Sơn Đoòng là kết quả của sự thích nghi và tiến hóa của các loài động vật với điều kiện môi trường đặc biệt trong hang. Để bảo vệ và phát huy giá trị của Hang Sơn Đoòng, chúng ta cần có những biện pháp quản lý và bảo tồn hiệu quả, như khai thác du lịch bền vững và phù hợp, nghiên cứu khoa học và giáo dục cộng đồng. Chỉ như vậy, Hang Sơn Đoòng mới có thể tồn tại và phát triển bền vững, góp phần duy trì và phát triển nguồn tài nguyên sinh vật của đất nước.

The Oxalis Experience.